20 febrero 2022

Revistas para publicar en español sobre tecnologías educativas.

A pedido de una colega compartiré aquí algunas revistas para publicar en español sobre el tema de las tecnologías educativas. 

Están en orden alfabético y no por su importancia. Algunas son específicas de ese ámbito, mientras otras son de educación en general y aceptan trabajos sobre tecnología. 

La mayoría son de España, pero también hay de Cuba, de Costa Rica, una de México y otra brasileño-argentina. 

En otro momento añadiré las revistas brasileñas que contemplan esa temática regularmente y que son muchísimas.

He priorizado aquí las que son de acceso libre (tomadas en su mayoría del DOAJ). No voy a decir cuáles son mis preferidas, porque no los quiero predisponer (o prejuiciar, como dirían en mi tierra), pero algunas las conozco bastante bien, porque las sigo hace años o porque he sido evaluador de artículos en algunas ocasiones. En realidad todas son de buena calidad

Nada, que hay que leer mucho. 

Dos comentarios extras: 

(1) Hoy me he llevado una sorpresa cuando al revisar cada uno de los enlaces para esta publicación pude ver que algunas ya cerraron el envío de trabajos para 2022 debido al elevado número de propuestas recibidas y solo aceptarán trabajos para 2023 o para llamadas específicas. ¿Qué les parece?

(2) Por favor, no me pregunten cuál es mejor o cuál es el Qualis o dónde se puede publicar. Esos temas son bien complicados. 😉

Aquí están:

1- Campus Virtuales (ISSN: 2255-1514) http://uajournals.com/ojs/index.php/campusvirtuales/

2-  Comunicar: Media Education Research Journal (ISSN: 1134-3478 Print / 1988-3293 Online) http://www.comunicarjournal.com/

3- Contextos Educativos: Revista de Educación (ISSN: 1575-023X Print / 1695-5714 Online) http://publicaciones.unirioja.es/revistas/contextos

4-  Didacticae. Revista d'Investigació en Didàctiques Específiques // Didacticae. Journal of Research in Specific Didactics (ISSN: 2462-2737 Online) https://revistes.ub.edu/index.php/didacticae/

5- Digital Education Review (ISSN:  2013-9144 Online) https://revistes.ub.edu/index.php/der/index

6- Edmetic: Revista de Educación Mediática y TIC (ISSN:  2254-0059 Online)
http://www.uco.es/ucopress/ojs/index.php/edmetic/index

7-  Educación XX1 (ISSN: 1139-613X Print) http://revistas.uned.es/index.php/educacionXX1/index

8- Education in the Knowledge Society EKS (2444-8729 Online)
https://revistas.usal.es/index.php/eks/index

9-  Educatio Siglo XXI (ISSN: 1699-2105 Print / 1989-466X Online) https://revistas.um.es/educatio

10-  Edutec. Revista electrónica de Tecnología Educativa (ISSN: 1135-9250 Online) http://www.edutec.es/revista/index.php/edutec-e

11-  Espacio, Tiempo y Educación (ISSN: 2340-7263 Online)
http://www.espaciotiempoyeducacion.com/

12-  Étic@net. Electronic scientific journal of Education and Communication in the Knowledge Society (ISSN: 1695-324X Online) https://revistaseug.ugr.es/index.php/eticanet

13-  Innoeduca. International Journal of Technology and Educational Innovation (ISSN: 2444-2925 Online) http://revistas.uma.es/index.php/innoeduca/index

14-  International Journal of Educational Research and Innovation (IJERI) (ISSN: 2386-4303 Online) http://www.upo.es/revistas/index.php/IJERI

15-  International Journal of Educational Technology in Higher Education (ISSN: 2365-9440 (Online) http://educationaltechnologyjournal.springeropen.com/

16-  International Journal of Interactive Multimedia and Artificial Intelligence. IJIMAI (ISSN: 1989-1660 Print) http://www.ijimai.org/journal

17- International Journal of New Education (ISSN: 2605-1931 Online) http://www.revistas.uma.es/index.php/NEIJ

18-  Journal of New Approaches in Educational Research (ISSN: 2254-7339 Online) https://naerjournal.ua.es/

19- Journal of Technology and Science Education. JOTSE (ISSN:  2013-6374 Online) http://www.jotse.org/

20- Luz (ISSN: 1814-151X) https://luz.uho.edu.cu/index.php/luz/index

21-  Multidisciplinary Journal for Education, Social and Technological Sciences (ISSN: 2341-2593 Online) http://polipapers.upv.es/index.php/MUSE/index

22- Pixel-Bit. Revista de Medios y Educación (1133-8482 Print / 2171-7966 Online) https://recyt.fecyt.es/index.php/pixel/inicio

23-  RED. Revista de Educación a Distancia (ISSN: 1578-7680 Online) https://revistas.um.es/red/

24- Revista Eletrônica Argentina-Brasil. Tecnologias da Informação e da Comunicação (ReABTIC) (ISSN: 2446-7634.) https://revistas.setrem.com.br/index.php/reabtic

25- Revista Electrónica Educare (ISSN: 1409-4258 Online) https://www.revistas.una.ac.cr/index.php/educare

26- Revista Espiga (ISSN: 1409-4002 Print / 2215-454X Online) https://revistas.uned.ac.cr/index.php/espiga

27-  R
ELATEC. Revista Latinoamericana de Tecnología Educativa  (ISSN: 1695-288X Online) http://relatec.unex.es/

28- Revista mexicana de bachillerato a distancia (ISSN 2395-9800 / 2007-4751) http://www.revistas.unam.mx

29-  REMIE. Multidisciplinary Journal of Educational Research (ISSN: 2014-2862 Print) http://remie.hipatiapress.com/

30-  Revista d'Innovació i Recerca en Educació. REIRE (ISSN: 2013-2255 Online) https://revistes.ub.edu/REIRE

31-  Revista Electronica Interuniversitaria de Formación del Profesorado. REIFOP (ISSN: 1575-0965 Online) https://revistas.um.es/reifop

32- Research in Education and Learning Innovation Archives REALIA ( 2659-9031 Online) https://www.uv.es/realia

33- Revista Iberoamericana de Educación Revista Ibero-Americana de Educação (ISSN:  1022-6508 (Print) / 1681-5653 (Online) https://rieoei.org/RIE/index

34- Revista Interuniversitaria de Investigación en Tecnología Educativa. RIITE (ISSN: 2529-9638 Online) http://revistas.um.es/riite/

35- Revista Investigación Educativa Asociación Interuniversitaria de Investigacion Pedagogica (AIDIPE) (ISSN: 0212-4068 Print / 1989-9106 Online) http://www.um.es/rie

36-  RIED: Revista Iberoamericana de Educación a Distancia (ISSN: 1138-2783 Print / 1390-3306 Online) http://revistas.uned.es/index.php/ried

37-  Sociología y Tecnociencia. RSST (ISSN: 1989-8487 Online) https://revistas.uva.es/index.php/sociotecno

38- Tecnología, Ciencia y Educación. TCE (ISSN: 2444-250X Print / 2444-2887 Online) https://www.tecnologia-ciencia-educacion.com/index.php/TCE/index

19 febrero 2022

Novedad editorial "História do ensino de espanhol no colégio Pedro II" (Imperial Editora, 2021)

 

Este lanzamiento editorial en forma de e-book es una interesante obra que reúne la historia de la enseñanza de español en el Colégio Pedro II, de Rio de Janeiro.

José Ricardo Dordron de Pinho (org.). História do ensino de espanhol no Colégio Pedro II. Rio de Janeiro: Imperial Editora, 2021. 

Reproduzco aquí el texto de presentación del mismo:

Apresentação

O ensino de espanhol na educação básica brasileira, oficialmente, remonta ao Colégio Pedro II. Dizemos oficialmente porque, como será apresentado neste livro, algumas escolas ofereceram o ensino dessa língua em seus quadros anteriormente, mas a oferta pelo Colégio Pedro II é verdadeiramente reconhecida como a data inicial e possui um caráter simbólico muito forte, uma vez que se tratava de uma escola pública que servia de modelo nacional e a inclusão da língua representava um gesto a favor da união americana.

Dentre as línguas estrangeiras oferecidas no colégio, o espanhol foi a última a ser implementada, após concurso, em 1919. Desde a sua fundação, em 2 de dezembro de 1837, a escola vinha oferecendo regularmente inglês e francês, além de, eventualmente, alemão e italiano. Também estiveram presentes as línguas clássicas: o latim e o grego. O espanhol, além de ter sido a última língua a surgir nos bancos escolares do Colégio Pedro II, teve sua estreia marcada não por um interesse real do reconhecimento da sua importância, mas, como já dito, tratou-se de um gesto político. Sua permanência inicial foi bastante breve, contudo retornou algum tempo depois como disciplina obrigatória com caráter de lei.

Atualmente, por conta da Base Nacional Comum Curricular (BNCC), a situação do ensino de línguas estrangeiras no Brasil, desconsiderando o inglês, é, no mínimo, deprimente.

Na contramão da situação brasileira, no Colégio Pedro II, o espanhol ainda goza de prestígio, sendo a segunda língua ofertada para metade dos alunos dos Anos Finais do Ensino Fundamental e a única para uma boa parcela dos estudantes do Ensino Médio. Nesse sentido, o Departamento de Espanhol foi fundado em fins de 2014 e vem se desenvolvendo velozmente, demonstrando-se, assim, sua força e importância na instituição.

Este livro pretende repensar criticamente a situação do ensino de espanhol no Colégio Pedro II (e no Brasil, muitas vezes) ao longo de um espaço de um século (1920-2020); lembremos que o primeiro concurso para professor de espanhol no Colégio Pedro II ocorreu em 1919, mas as aulas só tiveram início em 1920. A visão crítica que propomos nos permite uma revisão histórica para refletir sobre o que temos hoje e o que planejar para o futuro. Para esse longo trabalho, que durou mais de cinco anos, contamos, em sua maioria, com professores e ex-professores de espanhol do colégio. Além disso, contamos com um professor também do colégio, mas do Departamento de História, e um único autor totalmente externo à instituição, mas em cujas pesquisas uma visão histórica do ensino de espanhol (e, consequentemente, o Colégio Pedro II) está fortemente presente.

O livro se divide em três partes. A primeira delas se intitula “Repensando o Colégio Pedro II e o ensino de espanhol”; essa parte busca apresentar algumas informações históricas sobre o colégio, em “Para além da poeira dos séculos – uma breve história crítica do Colégio Pedro II”, de Eduardo Borges de Carvalho Nogueira, e o papel da educação linguística em espanhol no nosso país, em “O espanhol no Colégio Pedro II: uma história de pioneirismos e de resistências”, de Dayala Vargens e Viviane Antunes.

A segunda parte, denominada “Um século de ensino de espanhol no Colégio Pedro II (apesar da descontinuidade)”, apresenta, detalhadamente, como se deu (e ainda se dá) o trabalho com a língua espanhola no Colégio. Para tanto, realizamos uma divisão da oferta de espanhol na instituição em sete fases, com um capítulo para cada uma delas. O primeiro capítulo, “A institucionalização do ensino da língua espanhola no Colégio Pedro II”, de Anselmo Guimarães, trata do início do ensino de espanhol no Pedro II, como um gesto de agradecimento ao governo uruguaio, período que durou de 1920 a 1925. Em seguida, “O ensino de espanhol no Colégio Pedro II de 1942 a 1961 – A obrigatoriedade do ensino de espanhol em nível nacional”, de José Ricardo Dordron de Pinho, Maristela da Silva Pinto e Viviane Mendonça de Menezes Guimarães, discute o período de quase 20 anos em que todo o país devia oferecer espanhol no Ensino Secundário, seguindo o que determinava a Reforma Capanema. O capítulo seguinte, “O ensino de espanhol no Colégio Pedro II de 1961 a 1984 – Um período de permanência e de exclusão”, de José Ricardo Dordron de Pinho, Rachel Monnier Ferreira e Fernanda Panaro, trata da fase sobre a qual se tem menos informação; nem sequer foi possível descobrir se o espanhol esteve presente em todo o período. Optamos por delimitá-lo dessa maneira por ele corresponder, inicialmente, ao momento da promulgação da 1ª LDB, quando o espanhol deixou de ser obrigatório, mas continuou sendo oferecido no colégio, e o momento em que passou a ser oferecido em atividades extraclasse, tema tratado no capítulo seguinte.

Dando continuidade à segunda parte do livro, o capítulo “O ensino de espanhol no Colégio Pedro II (1985 a 1988): disputas e resistência na busca por um espaço de legitimidade”, de Maria Cecília do Nascimento Bevilaqua, trata do período em que o espanhol foi oferecido no colégio em um novo contexto, como atividade extraclasse: o chamado Clube de Espanhol; essa atividade se realizou pela atitude de uma professora de outro departamento formada em espanhol. A mesma autora, em “Um olhar sobre o ensino de espanhol no Colégio Pedro II (1991-1995): reflexões sobre conhecimento, currículo e sociedade”, discute a retomada do Clube de Espanhol, mas, dessa vez, as atividades do Clube foram realizadas após concurso público com o objetivo de contratar professores para tal fim.

Os dois últimos capítulos, “A inclusão do espanhol no currículo de 1996 a 2013: um período em franca ebulição”, de Isabela Maria de Abreu, Luziana de Magalhães Catta Preta e Patrícia Carvalho de Onofre, e “O Espanhol como Departamento no Colégio Pedro II”, de Amanda Lilian Aguiar de Barros Mesquita, Daniele Gomes Cabral, Elen Fernandes dos Santos e Liliene Maria Hanovich Novaes da Silva, tratam da inclusão efetiva do espanhol no currículo.

A diferença é que o primeiro desses capítulos remonta ao momento em que tal inclusão se deu, ainda no Departamento de Línguas Estrangeiras Neolatinas, e o segundo corresponde ao momento em que alcançamos plena autonomia, com o desmembramento do departamento anterior e a consequente criação do Departamento de Espanhol, com todos os benefícios dessa independência.

Por fim, a terceira parte, cujo título é “Sobre o ensino de espanhol anterior ao Colégio Pedro II e o ensino da literatura hispânica no CPII”, conta com dois capítulos. O primeiro, “O ensino de espanhol no Brasil anterior ao Colégio Pedro II (1821-1919)”, de Anselmo Guimarães, traz informações relativas à oferta de espanhol em escolas brasileiras antes de sua inclusão no Colégio Pedro II. Em “Literatura, dependência cultural e espanhol Língua Estrangeira no Colégio Pedro II”, de Antonio Andrade, discute-se o ensino da literatura de povos hispânicos no referido colégio em momentos em que não havia qualquer vinculação com a língua.

José Ricardo Dordron de Pinho (Organizador)

Que tengan una buena lectura. La obra completa puede ser descargada aquí.

18 febrero 2022

Vídeos en Youtube como apoyo para la formación de profesores

Hola.

Hace tiempo que quería hacer algún comentario sobre vídeos de webinarios que están disponibles de forma abierta en plataformas como Youtube y que pueden ser de utilidad a los profesores para su (auto)formación. 

En mis playlists he reunido algunos y los compartiré ahora, pero anticipo que esta lista no es completa. Es solo una muestra o puerta de entrada para este apasionante mundo. Lo ofrezco aquí pensando principalmente en los profesores en formación inicial, aunque claro que puede servir para cualquiera.  

En realidad apuesto mucho en el interés y curiosidad de cada uno para continuar aprendiendo y creciendo profesionalmente. Por eso, estoy seguro que buscando un poco podrán encontrar muchos más ejemplos que los que aparecen aquí.

Además, los intereses o necesidades pueden ser muy diversos y cambian con el tiempo, así que mejor vale ir organizando lo que vamos encontrando. Si quieres compartir tus hallazgos, bienvenidos sean. 

Vamos al tema...

Como estamos en Brasil quiero comenzar por el canal de Youtube Tu profe de Español de la joven profesora Vanessa Villardi. Los vídeos que ella hace, además de inspiradores, creo que pueden ser útiles para los alumnos brasileños, pues están sintonizados con la realidad nuestra. ¡Mis felicitaciones para Vanessa!

Ya sé, ya sé. Este no es sobre temas académicos, sino de una profesora que crea sus propios materiales, pero quise ponerlo de ejemplo.  Quien sabe si incentiva a otros docentes a seguir caminos como ese. ¡Todo es posible!    

https://www.youtube.com/channel/UCMWwcM7ngap6KTLr5mQ733g

 

Vamos ahora para la educación superior. Hay un canal de otra profesora muy mediática e inspiradora que me gustaría mencionar también. Se trata de Valesca Brasil Irala, una investigadora multidisciplinaria y formadora de profesores de español en la Unipampa. Podrán ver que hay vídeos de muy diversos temas, siempre ayudando a sus alumnos y a la comunidad académica en general.

 https://www.youtube.com/channel/UClIeY2IqUH-oywOj3miEOuQ

Aunque sean con objetivos diferentes ¿puedes notar algunas semejanzas en la forma de presentar, de hablar, o en la elaboración de los materiales de ambas profesoras?

Continuemos...

La Consejería de Educación de España en Brasil realiza desde hace años un extraordinario trabajo de apoyo a la enseñanza del español aquí. Con la pandemia también pasaron a  explotar intensivamente los diversos canales virtuales.

Su canal en Youtube es una importantísima fuente de webinarios. 

 

Voy a mencionar solo algunos entre los que se refieren a la formación docente.

Ciclo de Talleres (sobre varios temas dados por profesores de Fundación de la Lengua Española de Valladolid):
- Tips de gramática para profes. https://youtu.be/5XMicG_kbak
- Comunicación no verbal: claves para conectar con los alumnos.
https://youtu.be/dXeBDoLBOYM
- Con la mano en el corazón. https://youtu.be/7wP5Gl6cn9E
- Enseñanza de la pronunciación en el aula de ELE
https://youtu.be/ZQZEI3HPeEg

II Jornadas Virtuales para profesores de español (18 y 19/11/2021):
- Entrevista laboral y la variación lingüística en el EFE / Selección de textos con fines específicos / Español jurídico
https://youtu.be/Zb4zqNvyAhk

Jornada Técnica (21/8/2021): 

- Crie conteúdos educacionais interativos e animados com Genially
https://youtu.be/Ch7bAbyZ_28

Seminário didático para professores e professores em formação de ELE
- 1º día (28/05/2021): Las clases de ELE en la pandemia y la motivación docente y discente / La cultura en la clase de ELE. https://youtu.be/0XbqyYhiyu8
- 2° día (29/05/2021): La gramática en las videoaulas / El desafío de las clases remotas / Las clases de ELE en la pandemia y la motivación docente y discente / La cultura en la clase de ELE
https://youtu.be/hB1ehQ4x_RQ
- 3º día (30/05/2021): El cortometraje en clase de ELE: 6 propuestas didácticas / El uso de la tecnología digital en la clase de ELE / Herramientas para evaluar en las vídeoclases
https://youtu.be/3fDHmt9KTEM

Estoy seguro que encontrarás muchas más cosas interesantes en ese importantísimo canal de Youtube de la Consejería. 

 

La Associação de Professores de Espanhol do Estado de Santa Catarina (APEESC) también tiene webinarios muy interesantes, con una presencia fuerte de encuentros dedicados al movimiento Fica Espanhol, pero hay mucho más. 

https://www.youtube.com/c/Apeesc/videos

 

Todavía en el contexto brasileño menciono otros canales muy interesantes:

 

Saliendo de Brasil hay otras opciones bien interesantes:

Por ejemplo, en el canal de la editora Difusión en Youtube podemos ver Webinars ELE, una lista en la que se recogen grabaciones de algunos de sus webinarios de formación para docentes de español lengua extranjera.

https://www.youtube.com/playlist?list=PLT58JadHcEH1Af9lMdpEqwA4DGFHolxDA

Menciono solo algunos:


En el año académico 2015-2016 el Instituto Cervantes de Bremen inició un ciclo de conversaciones bajo el título de Diálogo con… con expertos en didáctica del español  Las mesas de diálogo están compuestas por profesores que se sientan con el experto, intercambian experiencias y opiniones y le formulan preguntas.


 https://www.youtube.com/playlist?list=PL61Q1U8FbX2eDhyD5mhlD3WUtltPSt0kH

Fueron siete encuentros:

1.  Diálogo con… José Plácido Ruiz- Campillo: Cómo enseñar gramática https://www.youtube.com/watch?v=VLe2h9fIm5g

2.  Diálogo con… Olga Esteve Ruescas: La interacción oral en el aula https://www.youtube.com/watch?v=pOPA1aC_RCo

3.  Diálogo con… Neus Sans Baulenas: Cómo se aprende y se enseña una lengua: la búsqueda del método ideal https://www.youtube.com/watch?v=w4ITyqpf5k4

4.  Diálogo con… Elena Verdía Lleó: Perspectivas en la formación del profesorado de ELE https://www.youtube.com/watch?v=d_ExWti2bns

5.  Diálogo con… Jane Arnold: La dimensión afectiva en el aprendizaje de ELE https://www.youtube.com/watch?v=2YADI9kLQIY

6.  Diálogo con… Daniel Cassany y José Ángel Medina: Gestión del aula y dinámica de grupos https://www.youtube.com/watch?v=czN9PXorgd0

7.  Diálogo con… Alejandro Castañeda: Léxico, gramática y comunicación https://www.youtube.com/watch?v=rOf68M5I2tk

8. Diálogo con ... Fernando Trujillo Sáez - Digitalización del proceso de enseñanza y aprendizaje de ELE https://youtu.be/sghvk-J-o_o (nuevo, divulgado el 23/02/2022)

 


El Instituto Cervantes de Nueva Delhi, junto con el IC de El Cairo, también tiene importantes iniciativas que divulga en Youtube. Por ejemplo, podemos ver las presentaciones del ENCUENTRO PRÁCTICO DE PROFESORES ELE (EPPELE):

Y de la edición de 2021 del Seminario Permanente de la misma institución:


Para ir ya cerrando esta primera serie de webinarios formativos les dejo también dos que fueron dados en el Instituto Avanzado de ELE.

Por último, en el Comprofes realizado en 2011 hubo unos talleres que aunque hayan sido producidos al mejor estilo de las clases de cursos a distancia de la época no dejan de ser interesantes. Con las debidas resalvas vas a aprender muchos con ellos también. 

Si te animas a seguir en el túnel del tiempo, ¿qué tal si rememoramos el material de una clase magistral de Isabel Solé sobre estrategias de lectura?   La primera parte está en 
https://gonzaloabio-ele.blogspot.com/2012/03/videos-de-isabel-sole-sobre-estrategias.html

Me encantará saber cómo te ha ido con estos materiales u otros que quieras proponer.